Varikosel, erkeklerde testisleri besleyen damarların genişleyerek anormal bir şekilde genişlemesiyle ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Genellikle ağrısızdır ve birçok erkekte fark edilmeden kalabilir. Ancak bazı durumlarda kısırlığa, testislerde ağrıya ve rahatsızlığa yol açabilir.
Varikosel Nedir?
Varikosel, testislerde bulunan ve spermatik kord adı verilen damarların genişlemesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Tıpkı bacaklardaki varisler gibi, testislerdeki toplardamarlar da kanın geri akışını düzgün şekilde yönetemediğinde genişler ve varikosel oluşur. Bu durum genellikle sol testiste daha sık görülür çünkü sol taraftaki damar yapısı, sağ testise kıyasla daha farklı bir anatomik düzene sahiptir.
Varikosel genellikle üç farklı derecede sınıflandırılır:
- 1. Derece Varikosel: Genellikle elle muayenede fark edilmez, ancak Valsalva manevrası (karın içi basıncı artırarak yapılan bir test) sırasında belirlenebilir.
- 2. Derece Varikosel: Elle muayene ile hissedilebilir, ancak gözle görülmez.
- 3. Derece Varikosel: Gözle görülebilen belirgin damar genişlemeleri bulunur.
Varikosel genellikle ergenlik döneminde başlar ve zamanla ilerleyebilir. 15-25 yaş arasındaki erkeklerde daha sık rastlanırken, ilerleyen yaşlarda da teşhis edilebilir.
Varikosel, genellikle 10 yaş altındaki çocuklarda %1 gibi nadir bir oranda görülür. En sık sol tarafta (%90), bazen her iki tarafta (%10) ve nadiren sağ tarafta (%1) tespit edilir. Varikosel, genellikle 10-15 yaşları arasında, özellikle de 12 yaş civarında ortaya çıkar ve erişkin erkeklerin yaklaşık %15'inde görülür. İnfertilite sorunu yaşayan erkeklerde ise varikosel oranı %20-40 arasındadır. On yaş altındaki çocuklarda varikosel tespit edilirse, testisin venöz dönüşünü engelleyen bir kitle (Wilms tümörü, nöroblastom veya hidronefrotik böbrek gibi) olasılığı göz önünde bulundurulmalıdır. Sağ taraftaki varikosellerde ise retroperitoneal bir kitle düşünülmelidir. Hastada kronik ağrı, iki taraflı varikosel, semen analizinde bozukluk, testis atrofi (küçülme), grade 3 varikosel ve erişkin yaşta infertilite (kısırlık) varsa, cerrahi müdahale önerilir.
Varikosel Belirtileri
Varikosel belirtileri, çoğu zaman hafif olabileceği için erken teşhis önemlidir. Varikosel belirtilerini anlamak, tedaviye erken başlamak açısından kritik bir adımdır. Varikosel en yaygın belirtisi testislerdeki ağrıdır. Bu ağrı genellikle keskin değildir ve zamanla hafif bir rahatsızlık olarak hissedilebilir. Özellikle uzun süre ayakta durduktan sonra veya fiziksel aktiviteler sırasında ağrının şiddeti artabilir. Varikosel nedeniyle oluşan damar genişlemesi, testislerde bir baskı hissi yaratabilir.
Varikosel, zaman içinde testis boyutunun küçülmesine yol açabilir. Testislerdeki kan akışının bozulması, spermatogenez (sperm üretimi) sürecini olumsuz etkileyebilir, bu da testisin küçülmesine neden olabilir. Skrotumda, yani testislerin bulunduğu torbada şişlik görülebilir. Bu şişlik genellikle sol tarafta daha fazla görülür ve damarların genişlemesi sonucu bir "bal peteği" görünümü alabilir. Bu şişlik, varikosel nedeniyle oluşan kan birikintisinin bir sonucudur.
Varikosel, erkeklerde sperm kalitesini etkileyebilir ve bu da cinsel sağlık problemlerine yol açabilir. Spermatogenetik bozukluklar nedeniyle, varikosel olan erkeklerde kısırlık problemi yaşanabilir. Varikosel, damarların genişlemesiyle ilişkilidir. Skrotumda damarların daha belirgin hale gelmesi, varikosel belirtilerinden biridir. Damarlar, normalden daha belirgin veya kıvrımlı görünebilir, bu da genellikle rahatsızlık hissiyle birlikte gelir.
Varikosel Tanısı Nasıl Konur?
Varikosel tanısının ilk adımı, genellikle bir üroloji uzmanı tarafından yapılan fiziksel muayenedir. Bu muayenede, doktor testisleri ve skrotumu dikkatlice inceler. Bu muayene sırasında, hastanın ayakta durması ya da ıkınması istenebilir çünkü varikosel, bu pozisyonlarda daha belirgin hale gelir. Fiziksel muayene ile varikosel şüphesi belirlendikten sonra, tanıyı doğrulamak için ultrasonografi yapılır. Ultrason, testislerdeki damarların genişlemesini ve kan akışındaki anormallikleri gösterir.
Varikosel, sperm üretimini etkileyebilecek bir durumdur. Bu nedenle, varikosel şüphesi olan erkeklerde spermiogram testi yapılması önerilir. Bu test, sperm sayısı, hareketliliği ve şekli gibi parametreleri değerlendirir. Bazı durumlarda, testislerdeki sıcaklık artışı varikoselin bir belirtisi olabilir. Testislerin aşırı ısınması, sperm üretimini olumsuz etkileyebilir. Termografi testi, testislerin sıcaklık farklarını ölçen bir yöntemdir ve varikoselin etkilerini değerlendirmek için kullanılabilir.
Varikosel Tedavi Yöntemleri
Cerrahi müdahale, varikosel tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Bazı durumlarda ise varikosel tedavi gerektirmez. Eğer varikosel belirtileri hafifse veya kişi kısırlık sorunu yaşamıyorsa, sadece düzenli takip ve gözlem yapılabilir. Bu yöntem, genellikle küçük varikosel vakalarında, semptomların şiddetli olmadığı ve sperm sayısının normal olduğu durumlarda uygulanır.
Cerrahi tedavi genellikle genel anestezi altında yapılır ve hastalar birkaç gün içinde taburcu olabilir. Varikoselektomi, özellikle kısırlık sorunları yaşayan erkeklerde tercih edilir. Bu cerrahi tedaviyle sperm kalitesinde iyileşme sağlanabilir. Laparoskopik cerrahi, geleneksel cerrahi müdahaleye göre daha az invaziv bir yöntemdir. Mikroskopik varikoselektomi, varikosel tedavisinde daha hassas bir yaklaşımdır. Bu yöntemde, cerrah mikroskop altında damarları görerek daha detaylı bir müdahale yapar.
Endovenöz lazer tedavisi, varikosel tedavisinde daha az invaziv bir alternatif olarak kullanılabilir. Bu yöntemde, lazer enerjisi kullanılarak genişlemiş damarlar kapatılır ve kan akışı yeniden sağlanır. EVLT, genellikle küçük varikosel vakalarında tercih edilir ve hızlı bir iyileşme süreci sunar.
Perkütan skleroterapi, varikosel tedavisinde bir başka minimal invaziv yöntemdir. Bu yöntemde, genişlemiş damara bir iğne ile sklerozan (damarları tıkayan) bir madde enjekte edilir. Skleroterapi, genellikle küçük varikosel vakaları için uygundur ve hızlı bir iyileşme süreci sunar. Ancak, bu yöntem her vakada etkili olmayabilir.
Hangi tedavi yöntemi uygulanırsa uygulansın, bu hastalarda hidrosel, testis atrofisi (testisin küçülmesi) ve hastalığın tekrar etmesi gibi durumlar yaşanabilir. Ameliyatın başarı oranı ise yaklaşık olarak %90 civarındadır.
İnmemiş testis hakkında detaylı bilgi almak için tıklayın.
Varikosel çocuklarda hangi yaşta görülür?
Varikosel genellikle 10-15 yaş arasında ortaya çıkar. 10 yaşın altındaki çocuklarda nadir görülse de, teşhis edildiğinde dikkatle değerlendirilmesi gerekir.
Çocuklarda varikosel hangi belirtilere yol açar?
Çocuklarda varikosel genellikle belirti vermez ve rutin muayeneler sırasında fark edilir. Ancak bazı durumlarda testislerde ağrı, torbada şişlik veya baskı hissi olabilir.
Çocuğumda varikosel olup olmadığını nasıl anlayabilirim?
Ebeveynler genellikle varikoseli fark edemez. Çocuk cerrahı tarafından yapılan fizik muayene ve gerekirse ultrasonografi ile teşhis konur.
Çocuklarda varikosel tedavi edilmeli midir?
Her varikosel vakası tedavi gerektirmez. Eğer testis küçülmesi (atrofi), ağrı veya sperm üretimini etkileyen bir durum varsa, cerrahi müdahale düşünülebilir.
Çocuklarda varikosel kısırlığa neden olur mu?
Erken teşhis edilmez ve ilerlerse, yetişkinlik döneminde sperm üretimini olumsuz etkileyebilir. Ancak her varikosel vakası kısırlık yapmaz.
Çocuklarda varikosel için hangi doktorlara gidilmelidir?
Çocuklarda varikosel tanısı ve takibi için çocuk ürolojisi veya çocuk cerrahisi uzmanlarına başvurulmalıdır.
Çocuklarda varikosel ameliyatı nasıl yapılır?
Çocuklarda varikosel ameliyatı genellikle mikroskopik varikoselektomi veya laparoskopik yöntemle yapılır. Ameliyat sırasında genişlemiş damarlar bağlanarak kan akışı düzenlenir.
Çocuklarda varikosel tekrarlar mı?
Varikosel ameliyatı sonrası tekrar etme riski düşüktür. Mikroskopik varikoselektomi yöntemi ile yapılan ameliyatlarda nüks oranı %1-2 civarındadır.
